Oryantiring Nedir? Nasıl Yapılır?
Oryantiring, bir bölge içerisinde belirlenmiş kontrol noktalarının sıralama ile en kısa zamanda bulunmasını hedefleyen hem fiziksel hem de zihinsel becerilerin kullanıldığı doğa sporlarından biridir. Bu sporu yapmanın; fiziksel, psikolojik, sosyal ve bilişsel gelişimler üzerinde birçok etkileri bulunur. Bunlardan başlıcaları ise şu şekilde:
- Harita okuma becerilerinin geliştirilmesi.
- Yön bulma kabiliyetlerinin artırılması.
- Doğru ve hızlı karar verebilme yetilerinin gelişmesi.
- Verilen kararların sorumluluğunun fark edilmesi.
- Takım olarak uygulandığında iş birliği içerisinde öğrenme becerilerinin artırılması.
- Doğaya ve çevreye olan farkındalığın artması.
- Yaratıcı düşünme becerilerinin gelişmesi.
Oryantiring Kavramları ve Malzemeleri
Bu sporu yaparken bazı kavramlar sıkça duyulur ve bazı malzemeler olmazsa olmazlar arasında yer alır. Oryantiring yapılırken kullanılan malzemelere aşağıda sizler için yer verdim.
- Pusula: Bu sporu yaparken kullanılan pusula modeli, parmak pusulasıdır.
- Fener: Başlangıç, kontrol ve varış noktalarını, harita üzerinde işaretlenmiş olan yerleri belirlerken kullanılır. 30×30 boyutlarında turuncu ve beyaz renklerde, üçgen şekilli bir nesnedir.
- Zımba: Hedef üzerine iliştirilir, sert yapılı maddeden oluşur, uç kısımlarında iğneler yer alır. Sporcu kontrol kartlarının işaretlenmesi için kullanılan alettir.
- SI (Sport Ident): Elektronik yüzük olarak da bilinen, sporcuların doğru sıralama ile bütün hedeflere ulaştığını gösteren, her bir hedef üzerinde yer alan elektronik sistemlere temas ettirilmesi gereken, parmaklara takılan elektronik malzemedir.
- EKS (Elektronik Kontrol Sistemi): Hedeflerin kontrol edildikleri noktalarda, sporcuların SI yüzüklerini okutarak, hedefe geldiklerine dair bilginin kayıt altına alınmasını mümkün kılan cihazdır.
- Kıyafet: Oryantiring yapan sporcuların kullandıkları kıyafetler orman alanına uygun olmalıdır. Kolların ve bacakların olası yaralanmalardan korunması için uzun ve bedene tam oturan kıyafetlerin kullanılması gerekir.
- Ayakkabı: Oryantiring yaparken, zemini iyi kavrayan ayakkabılar kullanılmalıdır. Taş zeminlerin, kayaların, iniş ve çıkışların zorlu olduğu arazilerde oryantiring sporu için uygun, özel çivili ayakkabıların tercih edilmesi gerekir.
- Hedef Bilgi Kartı: Oyuncunun başlangıç noktasında aldığı, kontrol ve varış noktalarının harita üzerinde işaretlenmiş olduğu, arazi içinde bulunulan yeri detaylı şekilde açıklayan kartlardır.
- Parkur: Başlangıç noktası, kontrol noktaları ve varış noktasını içeren güzergahtır.
- Hedef Zımba Rezerv Kutusu: EKS’nin kullanılmadığı zamanlarda, zımbalama ile oryantiringcinin kontrol noktalarına uğrayıp, uğramadığının belirlenmesi için üzerine zımbaların basıldığı, numaralandırma yapılmış kutucuklardır.
- Ölçek: Haritada belirlenen iki ayrı nokta arasında bulunan uzunluğun, arazi üzerinde iki ayrı nokta arasında ölçümü yapılan yatay mesafeye olan orandır. Oryantiring yarışlarında genel olarak 1/4000, 1/5000, 1/7500, 1/10.000 ve 1/15.000 olarak ölçeklendirilmiş harita kullanılır.
- Oryantiring Haritası: Oryantiring haritası özel renkler ve sembollerden oluşturulmuş bir haritadır. Harita; yeryüzü şekillerini, nesneleri ve oryantiring sembollerini içerir. Arazi üzerinde görülebilen her detaya, oryantiring haritasında yer verilir. Oryantiring haritası üzerinde hedefe ulaştıran bir rota bulunmaz. Her sporcu, hedefe ulaşmak için kendi rotasını oluşturur.
Oryantiring sporunda sıkça duyulan kavramlar şunlardır:
- IOF : Uluslararası Oryantiring Federasyonu
- TOF : Türkiye Oryantiring Federasyonu
- ISOM : Oryantiring Haritaları Uluslararası Şartname
- ISSprOM:- Sürat Oryantiring Haritaları Uluslararası Şartname
- WOD : Dünya Oryantiring Günü
Oryantiring Sporu Nasıl Yapılır?
Oryantiring sporu genel hatlarıyla, labirent içerisinde yol bulma oyununa benzetilir. Bu spor, yön bulma dinamiklerine dayanır ve uygulanırken genellikle dağlık araziler tercih edilir. Sporcuların harita üzerinde belirlenen hedeflere ulaşması ve varış noktasına en kısa zamanda varması amaçlanır. Varış noktasına en hızlı ulaşan sporcu, oryantiring oyununun galibi ilan edilir.
Genel amacının basitliğine rağmen, oryantiring sporu oldukça zorlayıcıdır. Sporcuların harita üzerinde konumlandırılan hedeflerine ve varış noktalarına ulaşabilmesi için pusulalarından ve iç güdülerinden yararlanmaları gerekir. Oryantiring sporunda, parkur üzerinde karşı karşıya gelen sporcuların, birbirini takip etmesi kural dışıdır. Bu nedenle karşılaşmaların azaltılması için sporcular başlangıç noktasından aralıklarla ayrılırlar. Oryantiring alanının tamamının yer aldığı haritalar, sporcuların izlemesi gereken rotayı gösterir. Buna rağmen oryantiring sporunda tam bir rota belirtilmez. Her sporcunun kendi rotasını belirlemesi beklenir. Sporcuların varış noktasına gelmeden önce uğraması gereken hedef noktalarına ulaştıkları da EKS sistemleri ile tespit edilir. Oryantiring oyunu, sporcuların varış noktasına ulaştıklarında son bulur.