Soğuk Havalarda Spor Yapmak Öldürür mü?

Bu yazıyı kaleme almamın sebebi, ünlü iş adamı Mustafa Koç’un spor yaparken kalp krizi geçirmesidir. Spor esnasında bu elim hadise yaşanırken ilk müdahaleyi de spor hocası yapmıştır. Kendisi vefat ettikten sonra da herkesin aklına “Mustafa Koç neden öldü?” sorusu gelmiş ve sporun zararlı ve ölümcül olduğuna dair söylemler alıp başını gitmiştir. Kısaca bu konu üzerinde durmak istiyorum.

Öncelikle rahmetli Mustafa Koç Beyin sağlık geçmişine bir göz atalım;

Mustafa Koç, 2002 yılında kalp sorunu yaşamış, ABD’de yapılan cerrahi operasyonda 3 kalp damarı baypas edilmişti. Kiloları nedeniyle uzun yıllar sorun yaşayan Koç, en son diyetisyen sayesinde 15 kilo vermişti.

Mart 2015’te Amerikan Hastanesi’nde tüp mide ameliyatı geçiren Koç’un kalp krizi sonucu ani ölümü ise tartışmaları beraberinde getirdi.

• Buradan yola çıkarak soğuk havalarda, kış mevsiminde spor yapılmaz sonucuna varan kişilere bir cevap vermek gerekliliği doğmuştur.
• Soğuk havada spor yapılmıyorsa eğer Rusya, İskandinav ülkeleri vb soğuk yerlerde insanlar neden spor yapıyor? Olimpiyatlarda madalyalara nasıl ambargo koyuyor?
• Rahmetli Mustafa Koç’un sağlık geçmişini ve gördüğü tedavileri ne kadar biliyorsunuz? Hayırdır doktor mu oldunuz?
• Günümüzde halı sahalarda top oynamaktan kaç kişinin öldüğünü biliyor musunuz? Hareketsiz ve sağlıksız insanların bir anda kendilerini sahada bulmaları ne kadar doğru?
• ABD’de karlı havalarda kalp krizi vakalarının arttığı görülmüş! Kapılarının önü karla kapanan ev sahipleri bir an önce karı küremeye kalkışınca, Sonuç: Kalp krizi! Peki kimlermiş bunlar? Spor yapmayan (sedanter) kısıtlı sürede hareket eden sağlıksız kişiler.
• Soğuk havada spor yapıyorum derken ne yapıyorsun mesela? Özellikle spor geçmişi olmayanlar Crossfit, TaeBo, Step Aerobic, Koşu yada benzeri yüksek eforlu antrenmanlara dikkat etmelidir.
• Spor yaparken yaşanan ani ölümlerin % 70-80’i kalp krizi kaynaklıdır. Krizi tetikleyen durum ise stres durumudur. Kalp duvarında oluşan kolesterol içeriği yoğun plaklar, strese bağlı olarak yırtılır. Yoğun stres altındaki rekabet sporlarını yapan sporcularda adrenalin seviyesi yükselir ve bunun içine bazı ilaç kullanımları da girince plaklar yırtılır. Bu plak yırtıkları pıhtılaşarak aniden damarların tıkanmasına neden olur. Bu da kalp krizinden ölümleri beraberinde getirir.
• Yazın sıcak, kışın soğuk olduğuna göre biz ne zaman spor yapacağız?
  
• Spor yaparken oluşan ölümlerde 30 yaş altı ve 30 yaş üstü sebepler farklı. Genç sporcularda ölüm nedenleri daha çok genetik nedenlere, 30 yaş üstündekiler de ise çoğunluğu koroner arter hastalığına (sigara, hipertansiyon, yüksek kolesterol düzeyi, ailesinde koroner kalp hastalığı, anamnez olanlarda) bağlı.
  Düzenli olarak sadece yürüyen biri ansızın sporun şiddetini arttırırsa, örneğin futbol oynamaya kalkarsa veya çok dik bir dağa çıkmak isterse, yanlış yapmış olur. Öncesinde sağlık muayenesinden geçmek zorunda ve mutlaka eforlu EKG çektirmeli.
• ABD’de yapılan bir çalışmada, yürüme egzersizleri ileri yaşlarda daha şiddetli egzersizlere göre yedi misli daha güvenli bulundu.
• Egzersiz sırasında veya istirahat esnasında yorgunluk, göğüste ağrı, çarpıntı, baygınlık ve baş dönmesi gibi yakınmaları olan kişilerin hemen egzersizi durdurup detaylı bir kardiyolojik muayeneden geçmeleri gerekir.
  Tansiyon hastalarının tansiyonlarını ilaçla kontrol altına aldıktan sonra egzersiz yapmaları gerekir. Diyabet hastalarının kan şeker düzeyi 300 mg/dl ‘yi geçiyorsa egzersiz yapmamaları gerek.
• Çalışmalar, egzersiz yapan şişman kişilerdeki ölüm oranlarının, egzersiz yapmayan zayıflardan daha düşük olduğunu gösterdi.

Sonuç: Spor geçmişi olmayan, hareket etmeyen ve kalp damar rahatsızlığı bulunanlar için spor ve yüksek efor kalp krizine bağlı ani ölümlere sebebiyet verebiliyor. Bununla beraber soğuk havada damarların küçülmesiyle birlikte yüksek eforlu aktiviteler damarları zorlayabiliyor. Siz, siz olun kışın da yazın da olsa aniden spora başlamayın! Ilk olarak doktor kontrolü daha sonra da çok yavaş tempolarla başlangıç yapın. Yoksa kışın soğuğu yazın sıcak ve nemi hiç fark etmez aniden yakalar insanı.